บทบรรยายวิดีโอ: ประวัติศาลยุติธรรมไทย
เสียงบรรยายพร้อมภาพประกอบ: รูปภาพเก่า, พระราชกรณียกิจ, อาคารศาล, พิพิธภัณฑ์ศาลไทย ฯลฯ
[ช่วงที่ 1: จุดเริ่มต้นของระบบศาลไทย]
ในสมัยต้นกรุงรัตนโกสินทร์ ศาลไทยยังไม่มีรูปแบบชัดเจน การพิจารณาคดีต่างๆ กระจายอยู่ตามกระทรวงและกรมต่างๆ โดยศาลเหล่านี้ทำหน้าที่แทนพระมหากษัตริย์ในการตัดสินคดี
แต่เมื่อสังคมไทยเริ่มเปิดรับอิทธิพลตะวันตก และมีความสัมพันธ์กับต่างประเทศมากขึ้น ระบบศาลไทยจึงจำเป็นต้องได้รับการปฏิรูป เพื่อให้สอดคล้องกับหลักสากลและหลีกเลี่ยงความขัดแย้งระหว่างประเทศ
[ช่วงที่ 2: การปฏิรูปในสมัยรัชกาลที่ 5]
พระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัวทรงวางรากฐานระบบศาลยุติธรรมสมัยใหม่ โดยรวมศาลที่กระจัดกระจายมาอยู่ภายใต้ระบบเดียวกัน เพื่อความเป็นธรรม รวดเร็ว และเหมาะสมในการพิจารณาคดี
ในโอกาสครบรอบ 100 ปีกรุงเทพฯ วันที่ 21 เมษายน พ.ศ. 2425 พระองค์ทรงเสด็จวางศิลาฤกษ์ “ศาลสถิตย์ยุติธรรม” พร้อมจารึกพระราชดำรัสลงในแผ่นเงินที่เรียกว่า “หิรัญบัตร” เพื่อแสดงพระราชประสงค์ในการตั้งศาลให้เป็นที่พึ่งของประชาชน และเป็นหลักประกันความสงบสุขของแผ่นดิน
[ช่วงที่ 3: การพัฒนาต่อเนื่อง และการกำหนดวันศาลยุติธรรม]
นับแต่นั้นมา ศาลยุติธรรมได้ทำหน้าที่ประสิทธิ์ประสาทความยุติธรรมแก่ประชาชนอย่างต่อเนื่อง และในโอกาสกรุงเทพฯ ครบรอบ 220 ปี ซึ่งตรงกับศาลยุติธรรมครบรอบ 120 ปีในปี พ.ศ. 2545 สำนักงานศาลยุติธรรมได้จัดตั้งพิพิธภัณฑ์ศาลไทยและหอจดหมายเหตุ เพื่อเทิดพระเกียรติพระมหากษัตริย์ไทยทุกพระองค์
และกำหนดให้วันที่ 21 เมษายนของทุกปี เป็น “วันศาลยุติธรรม”
[ช่วงที่ 4: การแยกอำนาจตุลาการให้เป็นอิสระ]
ในปี พ.ศ. 2478 มีการประกาศใช้พระธรรมนูญศาลยุติธรรม แยกงานออกเป็น 2 ส่วน ได้แก่ งานธุรการที่อยู่ภายใต้กระทรวงยุติธรรม และงานตุลาการซึ่งเป็นอำนาจของผู้พิพากษา
ต่อมา เมื่อปี พ.ศ. 2540 รัฐธรรมนูญฉบับใหม่ได้บัญญัติให้แยกศาลยุติธรรมออกจากกระทรวงยุติธรรมอย่างชัดเจน โดยมีสำนักงานศาลยุติธรรมเป็นหน่วยงานอิสระขึ้นตรงต่อประธานศาลฎีกา และในปี พ.ศ. 2543 พระราชบัญญัติระเบียบบริหารราชการศาลยุติธรรมได้ให้สถานะนิติบุคคลแก่สำนักงานศาลยุติธรรม
นับตั้งแต่วันที่ 20 สิงหาคม พ.ศ. 2543 ศาลยุติธรรมไทยจึงมีความเป็นอิสระอย่างแท้จริง
[ช่วงสรุป: ความสำคัญของศาลยุติธรรม]
จากวันวางรากฐานสู่การพัฒนาอย่างต่อเนื่อง ศาลยุติธรรมไทยได้ยืนหยัดเป็นเสาหลักแห่งความยุติธรรม รับใช้ประชาชน ด้วยความซื่อสัตย์ เที่ยงธรรม และเป็นอิสระ เพื่อให้สังคมไทยดำรงอยู่ด้วยความสงบสุข มั่นคง และน่าเชื่อถือ สืบไป
(ขึ้นข้อความท้ายคลิป)
21 เมษายน
"วันศาลยุติธรรม"
วันแห่งการน้อมรำลึกในพระมหากรุณาธิคุณ
และตระหนักถึงคุณค่าของความยุติธรรมในสังคมไทย
